AKTUALNOŚCI

AKTUALNOŚCI

Kazimierz Kutz: Sól ziemi… – retrospektywa filmowa

Kazimierz Kutz był jedną z największych osobowości w historii polskiego kina. Był niezwykle aktywnym człowiekiem, reżyserem filmowym i teatralnym, scenarzystą, politykiem, apologetą Śląska i śląskości. Pochodził z rodziny robotniczej, był synem kolejarza, ale też – co wywarło na artystę ogromny wpływ – powstańca śląskiego. Nazwisko zmarłego w ubiegłym roku reżysera i jego „małą ojczyznę” Śląsk wymienia się jednym tchem, choć twórca ten poruszał w przeważającej mierze kwestie uniwersalne. Szerokiej publiczności znane są nie tylko jego filmy, ale też spektakle teatralne, zaskakujące nowatorską formą, poruszające ważne kwestie współczesnego świata.

Publiczności festiwalu Dwa Brzegi zaprezentujemy w ramach RETROSPEKTYWY REŻYSERSKIEJ sześć filmów, począwszy od wczesnego, artystycznego „Nikt nie woła” a skończywszy na rozrachunkowej „Śmierci jak kromka chleba”, filmu, który Kutz nakręcił już w wolnej Polsce, wstrząśnięty wydarzeniami stanu wojennego.

Debiutował w 1954 roku jako asystent Andrzeja Wajdy przy realizacji filmu „Pokolenie”. Pięć lat później wyreżyserował już samodzielnie „Krzyż Walecznych”. Kutz w swojej twórczości dobierał konwencje do tematu, zderzał je, mieszał, poruszał się pomiędzy gatunkami. Wyprzedzał swoje czasy, choć nie zawsze przynosiło mu to aplauz publiczności i krytyków. Niektóre filmy doceniono z pewnej perspektywy – jak „Nikt nie woła”, porównywany stylistycznie z filmem „Przygoda” Michelangelo Antonioniego, który powstawał w tym samym okresie.

Prawdziwie i w pełni zasłużone uznanie przyniosły mu filmy z tzw. tryptyku śląskiego. Entuzjastycznie przyjęte zarówno przez publiczność jak i krytykę filmową. Filmy poprzedzone pieczołowitymi przygotowaniami i zrealizowane z niezwykłą dbałością o detal i realia. To obrazy liryczne, symboliczne, mocno osadzone w śląskiej rzeczywistości i kontekście historycznym a jednak zyskujące dodatkowy, metafizyczny i uniwersalistyczny wymiar. Na przestrzeni lat ewoluowało i zmieniało się spojrzenie samego reżysera na podejmowane tematy. „Sól ziemi czarnej” (1969) jest nieomal biblijną przypowieścią, „Perła w koronie” (1971) opowieścią o historii miłości, ale też łączącej ludzi solidarności. „Paciorki jednego różańca” (1979) pokazują pewien kres – mała ojczyzna, noszona w sercu, pielęgnowana w drobnych przejawach, tradycji, języku ale nieuchronnie zanikająca, roztapiająca się w większym kulturowym organizmie.

„Śmierć jak kromka chleba” (1994) to film wyrażający szczególnie czułą strunę Kutza. To nie jest opowieść, którą snuje potomek powstańca śląskiego czy wnikliwy obserwator współczesności. To świadectwo naocznego świadka, noszącego w sercu niezabliźnioną ranę. Nastrój filmu podkreśla podniosła muzyka Wojciecha Kilara, z którym Kutz wielokrotnie współpracował.

Śląskość w filmach Kutza, czy to jako temat wiodący, czy tło jest ukazana w sposób realistyczny, lecz nie sposób odmówić jej wyjątkowego uroku. To obszar lokalny, małoojczyźniany, ale zarazem sprowadzalny do uczuć i myśli fundamentalnych i wartości uniwersalnych. Cieszymy się, mogąc zaprosić Państwa w tę podróż, na intelektualny i emocjonalny dialog pomiędzy znakomitym twórcą a publicznością.

Dominika Żukowska

« »
© Festiwal Filmu i Sztuki Dwa Brzegi Kazimierz Dolny Janowiec nad Wisłą
Projekt i realizacja: Tomasz Żewłakow