KINO LITEWSKIE – WCZORAJ I DZIŚ | Sekcje | 13. Festiwal Filmu i Sztuki Dwa Brzegi

Kinematografia litewska po odzyskaniu wolności przez Litwę w pełni usamodzielniła się od dawnej zależności od Moskwy a twórcy filmowi mogli zacząć iść własną autonomiczną ścieżką. Ale kino litewskie, może nie tak szeroko znane, to ciekawe spojrzenie, oryginalni twórcy i światowy poziom. To kino wrażliwe społecznie.

Serdecznie zapraszamy na nieduży, lecz reprezentatywny wycinek twórczości litewskiej. Pokażemy dwa filmy powstałe w czasach radzieckich „Nikt nie chciał umierać” i „Uczucia”, jeden film przełomu „Dzieci z hotelu Ameryka” i współczesny „Cud”.

Film „Cud” (2017) jest artystyczną odpowiedzią na trudny eksperyment zarówno gospodarczy, jak i społeczny , jakim było przejście od gospodarki centralnie sterowanej do rynkowej. Polska również przechodziła przez podobne zmiany, jakie pokazuje nam reżyserka Eglė Vetelytė. W „Cudzie” drugoplanową rolę księdza gra Daniel Olbrychski. Film, który zapoczątkował niezależne kino litewskie to „Dzieci z hotelu Ameryka” (1990) Raimundasa Banionisma, cezura pomiędzy odchodzącą w niebyt Litewską Socjalistyczną Republiką Radziecką a Litwą. Tytułowy hotel Ameryka, w którego budynku spędzają czas młodzi bohaterowie to metafora tęsknoty za wolnością, za wyborem, za wszystkim tym, co zakazane bo niemieszczące się w wytycznych socjalistycznego państwa. Opowieść o marzeniach młodzieży i przemożnym wpływie KGB na codzienne życie.

Kolejnym filmem, jaki pokażemy publiczności festiwalu Dwa Brzegi to zabronione na terenie ZSRR za wyjątkiem Litwy „Uczucia”(1968) w reżyserii Algirdasa Dausy i Almantasa Grikevičiusa. Adaptacja powieści Egonsa Līvsa to indywidualne losy wpisane w szerszy kontekst historyczny. Dwaj bracia zostają rozdzieleni – jeden działa zgodnie ze swoim sumieniem i poświęca się rodzinie, drugi wierny jest politycznym ideałom. Film odczytywany był jako metafora rozdartego na dwie części kraju. Ostatnim filmem w naszym cyklu jest ikoniczny, symboliczny obraz „Nikt nie chciał umierać” (1966) Vytautasa Žalakevičiusa, nazywany litewskimi „Siedmioma samurajami”. Znakomity odtwórca głównej roli Donatas Banionis otrzymał za swoją kreację nagrodę na MFF w Karlowych Warach. Mroczny dramat sensacyjny pokazujący skomplikowaną powojenną rzeczywistość: nowe porządki polityczne, na nowo wytyczone granice i dramatyczne wybory.

Spotkanie z filmowym portretem Litwy będzie z pewnością inspiracją do ciekawych dyskusji na temat kulturowych, obyczajowych i historycznych związków Polski i Litwy.

Dominika Żukowska